ชื่ออื่น ๆ : กระทือป่า แฮวดำ กะแวน (ภาคเหนือ) เฮียงแดง (แม่อ่องสอน)

ชื่อสามัญ : -

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Zingiber zerumbet Rose. Smith.

วงศ์ : ZINGIBERACEAE

ลักษณะทั่วไป

·       ต้น : เป็นพรรณไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นประเภทเดียวกับไพล หรือขิง ลำต้นเป็นหัวอยู่ในดินมีสีขาวอมเหลือง

·       ใบ : ใบจะออกซ้อนกันเป็นแผง ลักษณะของใบเรียวยาว ใบมีสีเขียวแก่

·       ดอก : ดอกออกเป็นช่อ โผล่พ้นขึ้นมาจากหัวใต้ดิน ช่อก้านดอกยาว และเป็นปุ้มส่วนปลายมีกลีบเลี้ยงมีสีเขียวปนแดงซ้อนกันอยู่แน่น กลีบดอกมีสีขาวนวล มีลักษณะเป็นหลอด ส่วนปลายกลีบอ้าออก กลีบเลี้ยงจะอุ้มน้ำไว้ได้

การขยายพันธุ์ :

·       เป็นพรรณไม้ที่มีการขยายพันธุ์ด้วยการแยกหน่อ เจริญเติบโตได้ดีในดินอุดมร่วนซุย

ส่วนที่ใช้ :

·       ลำต้น ดอก ใบ เหง้า

สรรพคุณ :

·       ลำต้น เป็นยาแก้เบื่ออาหาร ดอก ยาแก้ไข้เรื้อรัง ผอมแห้ง นำมาต้ม เอามาดื่ม ใบ เป็นยาใช้ขับเลือดเน่าในเรือนไฟ วิธีใช้ด้วยการนำมาต้ม เอามาดื่มกิน เหง้า เป็นยาขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ จุกเสียด ปวดท้อง บำรุงท้อง ขับปัสสาวะ เสมหะเป็นพิษ และบำรุงน้ำนม วิธีใช้ นำหัวหรือเหง้าต้มสด ประมาณ 2 หัว (20 กรัม)
ปิ้งไฟแล้วนำมาฝนผสมกับน้ำปูนใสประมาณ แก้วแล้วใช้น้ำดื่ม

อื่น ๆ :

·       หัว หรือเหง้าอ่อน ๆ นอกจากจะใช้เป็นสมุนไพรแล้วยังสามารถนำมาใช้ปรุงอาหารได้อีก

หมายเหตุ :

·       “กระทือ (ไทย) ; กะแอน ระแอน แฮวดำ เฮียวดำ (พายัพ)” in Suan, Plant Name, 1948,p.502.,Zinghiber zerumbet Burkill, II, 1935,p. 2303 “Lampuyang; in Java, Kampuyang, Lampuyang, gajah; in Siam, Katu” Zingiber zerumber McFarland, Thai-Eng. Dict 1941,p.35 “กระทือ กะทือ” p.82 “กะแอน กะทือ (ต้น).

อ้างอิง : วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม.พจนานุกรมสมุนไพรไทย. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพ ฯ : รวมสาสน์ (1977), 2548.